Zehirli | Konular | Kitaplar

GENEL OLARAK TENKİD İLMİ

Kitâb-ı Mukaddes üzerinde yapılan çalışmalar içinde, Yeni ve Eski Ahidde yer alan kitaplar hakkında yapılan tenkid-lerin önemli bir yeri vardır. Konuya girmeden önce genel olarak, Tenkid İlmi (Criticism)nin ne olduğunu açıklamakta fayda vardır. Bilahere bu ilmin Kitâb-ı Mukaddes üzerindeki uygulanışı geniş bir şekilde açıklanacaktır.

Tenkid, hakikî (otantik) olanı, sahte (apokrif) olandan ayırma sanatı olarak tarif edilmektedir. Güvenilerek kullanılması, değer verilmesi ve gerçek kaynak olarak kabul edilmesi istenen her edebî eser, tenkide muhtaçtır.

Batılılar, tenkid ilminin XVI. yüzyılda doğduğunu iddia etmektedirler. Ancak, bundan önceki asırlarda İslâm âlimleri tarafından bu ilmin, tefsir, hadis, fıkıh, tarih vb. ilimlere uygulandığı bilinmektedir. Hatta İslâm âlimleri tenkid çalışmalarında, bugün Batıda uygulanmakta olan modern tenkid tekniklerine benzer teknikler uygulamışlar ve bu ilmin öncülüğünü yapmışlardır. İslâm âlimleri, Tenkid İlmini, 1- Metin Tenkidi, 2- Sened Tenkidi olmak üzere iki kısma ayırmışlardır.

Batılılarca XVI. yüzyılda başladığı kabul edilen tenkid ilmi, bütün ilimlere, özellikle tarihe ve tarihî belgelere uygulanmıştır. Başlangıçta tenkid'in daha çok tarihî belgelere uygulanışı sebebi ile " Tarihî Tenkid " deyimi ortaya çıkmıştır.

Tarihî tenkidde elde mevcut belgelerin değeri incelenir, yazının otantik olup olmadığı, yani yazının, yazarı olduğu iddia edilen kişiye ait olup olmadığı, şayet ona ait ise, onun ilk bütünlüğü içinde bize ulaşıp ulaşmadığı, tahrifata ve değişikliğe maruz kalıp kalmadığı, inanç konusu olup olamıyacağı vb. hususlar araştırılır. Bu metod, metin analizi yolu ile bir eserin kaynaklarını ayırır, metinlerin menşeini, ilk yazılış zamanını, bu metinlerin karşılıklı bağımlılığını, uyumluluklarını veya u-yumsuzluklarını tesbit eder. Bâzı ilim adamları Tarihî Tenkidi iki kısma ayırmaktadırlar.